هانری کوربن (زاده ۱۹۰۳ - درگذشته ۱۹۷۸ میلادی) فیلسوف ، شرق‌شناس ، ایرانشناس و اسلام‌شناس و شیعه‌شناس فرانسوی و استاد دانشگاه سوربن پاریس بوده‌است. او بخشی از عمر خود را در ایران و خاورمیانه زندگی کرد. وی از معتقدین به اسلام شیعی محسوب می شود. [۱]
تحصیلات
وی از شاگردان فیلسوفان بزرگی از جمله ادموند هوسرل ، ارنست کاسیرر ، امیل بریه ، اتین ژیلسون و لویی ماسینیون بوده‌است. همچنین او نخستین مترجم آثار مارتین هایدگر به فرانسوی است. همچنین بر زبان‌های آلمانی ، عربی ، سانسکریت مسلط بوده‌است.
کوربن، اعتقاد به مهدویت را در تفکر شیعه، عامل حیات و پویایی جوامع شیعی می‌دانست. وی در آثار خویش، خود را شیعه معنوی می‌دانست و در بحث از تشیع بزرگان عرفان همچون اسفراینی، علاءالدوله سمنانی و غیره ، با تعقیب و اعتقاد راسخ آنان را شیعه می‌دانست.
درباره تشیع خودِ کوربن، از علامه طباطبایی چنین نقل شده است: در تهران جلسه داشتم با مهمان بزرگواری به نام «هانری کوربن» که فرانسوی، مسلمان و امامیه بود. از زبان مترجمش اظهار داشت که مسلمانم و شیعه اثنی عشری هستم و به سرّ امامیه اعتقاد دارم. پرسیدم؛ آیا تبار و دودمان آقا در پاریس از طایفه امامیه‌اند؟ در جوابم گفت: خیر. من با مطالعه کتب ادیان و مذاهب و ملل و نحل و تحقیقات شخصی خودم به دین اسلام رسیدم و مسلمان شدم و از اسلام به امامیه و مذهب جعفری که حتی به سرّ امامیه هم معترف و معتقدم. پرسیدم: مرادش از سرّ امامیه چیست؟ در پاسخم گفت: وجود امام زمان ، مهدی موعود (عج).
فعالیت‌های علمی
وی توسط استادش لویی ماسینیون با شهاب الدین سهروردی آشنا می‌شود و تمام مدت جنگ جهانی دوم را در کتابخانه‌ای در استانبول به مطالعه آثار سهروردی می‌پردازد.
وی استاد شیعه‌شناسی دانشگاه سوربن و مدیر بخش تحقیق در مدرسه عالی مطالعات (سوربن) و نیز مدیر بخش ایران‌شناسی انجمن ایران و فرانسه بوده‌است.
وی مدت ۲۵ سال هر سال به ایران می‌آمد و با متفکرینی نظیر علامه طباطبایی ، سید جلال الدین آشتیانی ، « مهدی الهی قمشه‌ای »، « سید کاظم عصار » و سید حسین نصر به گفتگو درباره فلسفه اسلامی و بخصوص حکمت صدرایی می‌پرداخت. به تشویق او سید جلال الدین آشتیانی اقدام به گردآوری، تصحیح و انتشار کتب فلسفی سده‌های اخیر ایران پرداخت. وی غرب را با سهروردی و ملاصدرا آشنا ساخت به طوری که وی را برجسته‌ترین مفسر غربی حکمت معنوی ایران و فلسفه اسلامی دانسته‌اند.
آثار هانری کربن
از مجموعه آثار هانری کربن، پنج اثر به فارسی ترجمه شده که عبارتند از:
1- ارض ملکوت و کالبد انسان در روز رستاخیز، ترجمه ضیاء ادین دهشیری
2- انسان نورانی در تصوف ایرانی، ترجمه فرامرز جواهری نیا
3- تاریخ فلسفه اسلامی، جواد طباطبایی
4- روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان، ترجمه سید احمد فردید و عبدالحمید گلشن
5- فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی، ترجمه جواد طباطبایی
آثاری نیز در تجلیل و تحلیل آراء این اندیشمند بزرگ به فارسی تالیف شده که عبارتند از:
1- در احوال و اندیشه هانری کربن
2- جشن نامه هانری کربن
3- هانری کربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی
3- اندیشه های الهیاتی هانری کربن
آثار و اندیشه کربن غنی و متنوع است و از سه طریق به میراث معنوی فلسفی اسلام می پردازد:
1- متون مقدس و تاویل پذیری:
هانری کربن در فلسفه نبوی تامل بسیاری کرد، هدف او از فلسفه نبوی هر آنچیزی بود که از غور در متون وحی به دست می آمد. اهل کتاب در هنگام مطالعه کتاب مقدس، به جست و جوی معانی ای می پردازند که منطبق و مطابق با تجارب زندگی دنیوی است، در حالی که در کتاب مقدس، محور حیات طوری تغییر می یابد که آشنا ترین مفاهیم، صبغه ای دیگر می یابند، پس تفسیر و تعبیر برای اهل کتاب، امری ضروری و لازم می شود. از آنجا که حقایق وجود هر فرد، از طریق تفسیر و تعبیر هویدا می شود، کربن کوشید تا از طریق این تفسیر، معنویت برخی روحانیون مسیحی مانند لوتر و هامان و به ویژه معنویت فلسفه اسلامی را کشف و درک کند.
2- عالم خیال و علم ملائک :
برای درک ساحت الهی از طریق تفسیر قرآن و نیز درک جهان از طریق تفسیر متعالیه باید به مراحل واسطه وجودی بین خدا و شعور انسانی قایل شد. چرا که خداوند به خودی خود قابل درک نیست، غیر قابل توصیف و غیر قابل درک است. این مسئله ما را به موقعیت کلامی خطرناکی رهنمون می سازد که کربن آن راپارادوکس توحید می نامد و براساس آن، مومنان سعی می کنند خدا را با مفاهیم عادی و تصاویر ذهنی خویش توصیف کنند و به این ترتیب او را چیزی شبیه خود تصور می کنند، پس نا خواسته در عبادت چنین خدایی، دچار بت پرستی غیر ارادی می شوند.
3- خدا و وصال عرفانی:
از نظر کربن، غایت همه آثار فلسفی ابن سینا، سهروردی، ملاصدرا و بسیاری دیگر از فیلسوفان و حکمای الهی، تنها یک چیز است و آن روشن ساختن راه عرفان مطلق برای رسیدن به تجربه وحدت با واحدی است که هدف غایی فیلسوف عارف قرون میانه، ابن عربی، بوده است. میراث هانری کربن اهمیت ویژه ای دارد، نه فقط به سبب فهم بخشی از تفکر اسلامی، بلکه به سبب اینکه باعث شد مردم غرب با معنویتی فراموش شده یا سرکوب شده که مشترک بین همه ادیان صاحب کتاب است، آشتی کنند. مومنان می خواهند با درک پیام وحی، مفهوم حیات را دریابند اما پیام الهی را فقط تا حدی می فهمند که خودشان را در حکم موضوعات متعالی گشوده باشند.
کلیدوا‍ژه ها
پانویس
1. ↑ هانری کوربن که بود
منبع مرتبط
· Nasr, Seyyed Hossein, and Leaman, Oliver (eds), History of Islamic Philosophy, Ansarian Publications - Qum, Iran, ۱۹۹۳ . ISBN 964-438-307-9
پیوند به بیرون