توشی هیکو ایزوتسو ( ۱۹۹۳ - ۱۹۱۴ )، زبان‌شناس ، قرآن‌پژوه، اسلام‌شناس و فیلسوف ژاپنی .
زندگی
در ۴ مه سال ۱۹۱۴ در توکیو به دنیا آمد. در سال ۱۹۶۰ دکتری خود را در رشته ادبیات دریافت کرد. وی پس از تکمیل تحصیلات آکادمیک در ژاپن ، مدتی در دانشگاه کیو به تدریس مشغول شد و در این زمان، زبان عربی را فراگرفت. وی همچنین مدرس انجمن حکمت و فلسفه ایران بوده است.
فعالیت علمی
ایزوتسو در ۲۶ سالگی کتابی به زبان ژاپنی با نام «تاریخ اندیشه عربی» و پس از آن کتابی دیگر درباره فلسفه و عرفان ، با تاکید بر فلسفه نوافلاطونی و عرفان یونانی در ۳۴ سالگی تالیف کرد و نیز کتابی در همین دوران درباره پیامبر اسلام به زبان ژاپنی نوشت. ایزوتسو نخستین کتاب خود را به زبان انگلیسی تحت عنوان «زبان وسرش» در همین ایام منتشر کرد.
علاقه فراوان ایزوتسو به قرآن باعث شد که او برای اولین بار قرآن را به زبان ژاپنی ترجمه کند. این اثر در سه مجلد و طی سال‌های ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۸ تکمیل شد. ایزوتسو در سال ۱۹۶۱ به دعوت ویلفرد کنتول اسمیت ، رئیس مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل ، به کانادا رفت و به تدریس متون مهم اسلامی همچون نجات ابن سینا در فلسفه و الاقتصاد فی الاعتقاد غزالی در کلام و فصوص الحکم ابن عربی در عرفان پرداخت.
او در سال‌های ۱۹۶۶ - ۱۹۶۷ در ژاپن اثری بین الادیانی تالیف کرد، تحت عنوان «یک مطالعه مقارنه‌ای درخصوص مفاهیم فلسفی در تصوف و تائوئیسم» با زیرعنوان «ابن عربی و لائوتزو- چوانگ تزو»، که توسط مؤسسه مطالعات فرهنگی و زبان‌شناسی دانشگاه کیو و تحت سرپرستی نوبوئیرو ماتسوموتو به چاپ رساند.
ایزوتسو از شهرتی بین‌المللی برخوردار بود و شاید در میان اسلام شناسان معاصر یگانه فردی بود که از مذاهب مسیحی ، یهودی ، هندویی ، بودایی و مکتب‌های گوناگون فلسفی معاصر اطلاع و در مقایسه و تطبیق استادی و تبحر داشت. از این رو بسیاری از مجامع علمی بین‌المللی او را به عضویت پذیرفته بودند، از جمله:
آثار
. «تاریخ تفکر عربی»: نخستین کتاب ایزوتسو است که در 26 سالگی به زبان ژاپنی نوشته است.
2. «کتابی درباره فلسفه»: که جنبه عرفانی دارد. او در این کتاب، بر فلسفه نوافلاطونی و عرفان یونانی تأکید کرد. این دومین کتاب او بود و در 34 سالگی تألیف شده است.
3. «محمد(ص)»: این کتاب نخستین کتاب ایزوتسو در باب مطالعات اسلامی اوست و به زبان ژاپنی نوشته شده است.
4. ترجمه قرآن مجید به زبان ژاپنی از سال (1951 تا 1958) که بنا به گفته ایزوتسو از برکت همین ترجمه، موفق به نگارش دو کتاب دیگر درباره قرآن شده است. [اولین ترجمه قرآن به زبان ژاپنی (از انگلیسی) در سال 1929 چاپ و منتشر شد. این ترجمه توسط «سوکاموتوکی چی» صورت گرفت. ترجمه ایزوتسو همراه با شرح عربی و با کمک سه تن از دانشمندان نامدار انجام گرفت. ترجمه دیگری از قرآن در ژاپن به دست یک مترجم مسلمان به نام «میتارا یوایچی» انجام شد.]
5. «خدا و انسان در قرآن»[1] که در سال 1964 در توکیو انتشار یافت. چاپ اول کتاب به طور کامل توسط احمد آرام ترجمه و در سال 1361 هجری شمسی از سوی شرکت سهامی انتشار گردید. چاپ دوم این اثر در زمستان 68 از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی انجام شده است. این کتاب مشتمل بر 322 صفحه بوده و در 9 فصل نوشته شده است.
6. «ساختمان معنایی مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن»: که به زبان انگلیسی نوشته شده است. دو کتاب اخیر حاصل یادداشت‌هایی است که مؤلف در حین ترجمه قرآن برمی‌داشت. اولین ویرایش از این کتاب در ایران به سال 1360 و با ترجمه روان دکتر فریدون بدره‌ای صورت گرفت و انتشارات قلم آن را چاپ کرد و بعد در سال 1378 از سوی نشر فرزان روزبه قلم مترجم یاد شده در 522 صفحه و 11 فصل منتشر گردید.
7. «مفهوم ایمان در کلام اسلامی»: ترجمه زهرا پورسینا، چاپ اول، 1378، چاپ دوم، 1380، انتشارات سروش، (316 صفحه و 11 فصل)
8. «زبان و جادو»: مطالعاتی درباره نقش جادویی زبان»، (توکیو، دانشگاه کیو، 1956)
9. «بررسی تطبیقی مفاهیم کلیدی فلسفی در تصوف و تائوئیسم»:
مترجم: دکتر محمدجواد گوهری، چاپ اول 1378، چاپ دوم، 1379، انتشارات روزنه، (540 صفحه در سه بخش و 34 فصل). در این کتاب بحث بسیار عمیق و مقایسه‌ای بین عرفان ابن‌عربی با عقاید لائوتسه و چوانک تسو شده است.
10. مجموعه مقالات درباره فلسفه ذن: Towr philosophy of zen
11. مجموعه مقالات درباره مفهوم وجود، شامل مقدمه انگلیسی، تصحیح و شرح منظومه حکیم ملاهادی سبزواری و چند سخنرانی دیگر به نام مفهوم وجود: The consept n Relity of Existence . این کتاب در ژاپن منتشر و به زبان فرانسه نیز ترجمه گردید.
12. بنیاد حکمت سبزواری: این کتاب که نخستین جلد از مجموعه سلسله دانش ایرانی است توسط دکتر سیدجلال الدین مجتبوی، استاد فلسفه دانشگاه تهران، ترجمه گردید و از سوی انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل شعبه تهران به سال 1359 شمسی منتشر شد.
13. تصحیح کتاب قبسات میرداماد؛ با همکاری دکتر مهدی محقق، دکتر موسوی بهبهانی و دکتر دیباجی. کتاب توسط بهاءالدین خرمشاهی با عنوان «فلسفه میرداماد» به فارسی ترجمه گردید و در کتاب «شیعه در حدیث دیگران» (تهران، بنیاد اسلامی طاهر، 1362) چاپ شده است.
14. منشأ فلسفه اسلامی (سلسله سخنرانی‌های ایزوتسو در ژاپن درباره عرفان)
15. عمق فرهنگ اسلامی: The depth imension of islm . این کتاب دومین اثر او به زبان ژاپنی است که دارای سه بخش می‌باشد: 1. جنبه ظاهری اسلام 2. شریعت 3. جنبه معنوی و باطنی اسلام.
16. تولد اسلام، که درباره پیدایش و چگونگی رشد و گسترش اسلام در جهان بحث می‌کند.
17. تاریخ تفکر اسلامی.
18. ترجمه کتاب مشاعر ملاصدرا
19. ترجمه کتاب فیه ما فیه مولوی
20. سلسله کتاب‌های «میراث اسلام» زیرنظر ایزوتسو، ناشر مجموعه ایوانامی ( iwnmi )
21. ترجمه کتاب طوق الحمامه.
22. ترجمه مقدمه ابن‌خلدون.
23. ترجمه کتاب معالم الاصول.
24 و 25. مقاله «ابن عربی» و مقاله «اشراقیه» در دائرهالمعارف دین به انگلیسی زیرنظر میرچا الیاده، دین شناس معروف رومانیایی، که در 16 جلد منتشر گردید.
26. ترجمه کامل امور عامه و جوهر و عرض شرح منظومه حکمت سبزواری به همکاری دکتر مهدی محقق، نیویورک (1976 م.)
27. تصحیح شرح منظومه حکمت به انضمام فرهنگ تفصیلی اصطلاحات فلسفی، با همکاری دکتر مهدی محقق، (تهران، 1348ش)
28. منطق و مبحث الفاظ، مجموعه متون و مقالات با همکاری دکتر مهدی محقق (تهران، 1353ش)
29. نور و ظلمت در گلشن راز شبستری (پنوسیلوانیا، 1971م)
30. تصوف و مسأله تشکیک در زبان، در اندیشه‌های عین القضات همدانی (پاریس، 1970م)
31. مسأله خلق جدید در عین القضاه (بوستون، 1973 م)
32. ماهیت و کلی طبیعی در فلسفه اسلامی ایران، (تهران، 1973 م)
33. ماهیت لابشرط در فلسفه اسلامی ایران، (تهران، 1973 م)
این مقاله در مجموعه منطق و مباحث الفاظ به اهتمام دکتر مهدی محقق و توشیهیکو ایزوتسو (سلسله دانش ایران، شماره 8) چاپ شده است.
34. اساس اندیشه‌های مابعدالطبیعی در فلسفه اسلامی ایران (تهران، 1971م) این مقاله در مجموعه سخنرانی‌ها و مقاله‌ها درباره فلسفه و عرفان اسلامی به اهتمام دکتر مهدی محقق و هرمان لندلت (سلسله دانش ایرانی، شماره 4) چاپ شده است.
35. رساله خلق مدام، ترجمه منصوره (شیوا) کاویانی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی 1381 ش، در 100 صفحه.
او همچنین مقالات « ابن عربی » و «اشراقیه» را در «دایرهالمعارف دین» به سرپرستی میرچا الیاده تالیف کرد. او در ۷ ژانویه ۱۹۹۳ در شهر کاماکورای ژاپن وفات یافت.
برای کسب اطلاعات بیشتر بر روی لینک زیر کلیک کنید:
اسلام‌شناس ژاپنی پروفسور ایزوتسو