روز پنجشنبه دوم آذرماه، انجمن علمی عرفان اسلامی ایران میزبان سلسله همایش‏های عارفان معاصر با موضوع نگاهی به سیره و سلوک استاد علی صفائی حائری بود.

این نشست که با استقبال زیادی از سوی شاگردان و علاقمندان مرحوم استاد صفائی حائری روبه رو شده بود با خیرمقدم از سوی مسئولان انجمن علمی عرفان اسلامی به حاضران آغاز گردید.

سخنران اول مراسم، حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر حاج ابراهیمی استاد حوزه و دانشگاه از شاگردان استاد صفائی حائری بودند.

حجت الاسلام حاج ابراهیمی صحبت‌هایش را اینگونه آغاز کرد که؛ در مجموع درباره جناب مرحوم حائری سه مطلب کلی را باید متذکر شد، نکته اول تاکید ایشان بر عنصر «خلوص» در همه معارفی است که می‌خواهیم به نحوی به اسلام نسبت دهیم.

وی ادامه داد: مرحوم حائری به همه دستاورد‌های علمی و غیر‌علمی بشر اشاره می‌کردند و می‌فرمودند ما اساسا بجز از باب وحی نمی‌توانیم از جایی دیگر این علوم را حاصل کرده باشیم و نمی توانیم مسیری بجز به واسطه وحی برای اصلاح بیابیم.
نکته دومی که باید در ذکر مرحوم صفایی حائری به آن متذکر شویم این است که ایشان قویا معتقد بودند ما باید هر آنچه به نام اسلام نامگذاری می کنیم مستند باشد و تاکید بسیاری بر مستند بودن حتی واردات قلبی هم داشتند.

وی به نکته سوم در توصیف اصلی ترین ویژگی های مرحوم حائری پرداختند و گفتند: ویژگی دیگر ایشان همین بحث عبودیت است. جناب حائری معتقد بودند عبودیت مبنایی برای سلوک است و باید به آن در مسیر سلوک الی الله توجه شود و معتقد بودند کسی که در مقام بندگی نیست طعم زندگی را نمی فهمد.

سخنران دوم این نشست، حجت الاسلام و المسلمین غنوی بودند. ایشان در بخشی از سخنان خود عنوان نمودند که مرحوم صفایی می گفتند انبیا و نوع تربیت دینی اساسا برای این نازل شده است که آدمی به تفکر در نفس خودش واداشته شود. ایشان در کتاب «مسئولیت و سازندگی» ضمن براهینی نشان می دهند که می توانیم با تفکر درون به شناخت عالم برون نیز دست یابیم و تمامی معارف از شهود در این مرحله سرمنشا می گیرند و در واقع این شهود مواد اولیه هر تفکری را فراهم می آورد.

این مدرس و محقق در حوزه اخلاق و عرفان ادامه دادند: از نکات مهم دیگری که در واکاوی آرا و اندیشه های مرحوم حائری باید به آن توجه کنیم این است که ایشان معتقد بودند یقین حاصل تلاش فکری نیست بلکه حاصل سلوک و حرکت است و باید توجه داشته باشیم که اساسا یقین با شهود همراه است و او این نظر را مستند به آیه واعبد ربک حتى یاتیک الیقین (و پروردگارت را پرستش کن تا اینکه یقین تو فرا رسد.) (حجر 99) و همچنین به آیه ششم از سوره تکاثر اشاره داشتند که حق تعالی فرمودند: لَتَرَوُنَّ الْجَحیمَ البته دوزخ را مشاهده خواهید کرد.

حجت الاسلام غنوی در ادامه افزودند: مرحوم حائری معرفت شهودی در بالاترین مرتبه اش را هم، هدف سلوک نمی دیدند و معتقد بودند ما باید تحول وجودی داشته باشیم و این در حرکت به سوی بی نهایت میسر خواهد شد. و البته جنس این بی نهایت به نوعی نیست که ما با حرکت در مسیرش به آن نزدیک تر شویم بلکه ما در مسیر بی نهایت کامل تر می شویم و نه نزدیک تر، چرا که برای بی نهایت هیچ کیف و زمان و مکانی نمی توان در نظر گرفت.

پس از اقامه نماز جماعت مغرب و عشا بخش دوم مراسم با سخنرانی استاد تابش از دیگر شاگردان و معاشران مرحوم صفائی حائری آغاز گردید.

ایشان سخنان خود را با شعری از استاد حائری در خطاب به امیرالمونین آغاز نمودند و موضوع سخنان خود را مسئله عشق و زیبایی از منظر آیت الله صفائی حائری دانستند. ایشان پرداختن به زیبایی را بعنوان یک اصل اساسی در کلام دینی برای خود واجب می دانست و با استناد به آیه 83 سوره بقره: وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّکَاةَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلَّا قَلِیلًا مِنْکُمْ وَأَنْتُمْ مُعْرِضُونَ  یعنی: و چون از فرزندان اسرائیل پیمان محکم گرفتیم که جز خدا را نپرستید و به پدر و مادر و خویشان و یتیمان و مستمندان احسان کنید و با مردم [به زبان] خوش سخن بگویید و نماز را به پا دارید و زکات را بدهید آنگاه جز اندکى از شما [همگى] به حالت اعراض روى برتافتید. استاد در تفسیر قسمتی از آیه که می گوید قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا می گویند این بدین معنا نیست که با مردم به زیبایی سخن بگویید بلکه بدین معناست که درباره زیبایی سخن بگویید؛ و ایشان خود را موظف می دانستند به پرسشهای زیبایی شناسانه بشر امروز پاسخ دهند.

آخرین سخنران این مراسم حجت الاسلام و المسلمین دستپروری از دوستان و همراهان مرحوم صفائی بودند.

ایشان در قسمتی از سخنان خود بیان کردند یکی از مسائلی که مرا بیدار کرد این بود که اگر کسی در سیر و سلوک گرفتار کشف و شهودها بشود و در کشف و شهود بماند در سیر و سلوک ناکام مانده است؛ ملاک، معیار و میزان کشف و شهود شرع و قرآن است.

ایشان افزودند اگر ذره ای خداباوری در افکار و رفتار من وجود دارد همین کم را هم استاد صفائی تزریق کرده است، معارفی که امروز تدریس می شود انسان را به خدا نمی رساند، ما نیاز به خدایی داریم که به او عشق بورزیم و برخی تعابیر که استاد صفائی به کار می برد انسان را مست و لبریز می کرد.

این مراسم، با تاکید بر ضرورت برگزاری نشست دوم پیرامون همین موضوع از سوی سخنرانان و شرکت کنندگان به پایان رسید.