انجمن علمی عرفان اسلامی ایران با همکاری پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی ، نشست علمی رونمایی از دوره رمان سهجلدی "ابرشهر" را برگزار کرد. این نشست با حضور حجتالاسلاموالمسلمین دکتر محمدجواد رودگر، محمدرضا شرفی خبوشان و دکتر محمد رودگر، روز چهارشنبه ۲ آبانماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۳ در محل پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی برگزار نمود.
دکتر محمد رودگر، عضو انجمن علمی عرفان اسلامی ایران، در این نشست گفت: این نخستین بار است که تاریخ عرفان اسلامی در ادبیات داستانی به شکل یک رمان سه جلدی ارائه میشود. این رمان دربارة تاریخ عرفان اسلامی و ایرانی از خاستگاه اصلی آن در نیشابور قدیم تا زمان معاصر است. اَبَرشهر نام شهر نیشابور در ایران باستان است. بنده با خلق یک روایت موازی در زمان حال، از آن برای روایت از شخصیتهای کهن ایرانی و اسلامی بهره جسته ام. خواننده در این اثر با انبوهی از اسامی مربوط به جغرافیا و شخصیتهای تاریخ ایران بزرگ آشنا میشود؛ شخصیتهای مهمی چون ابراهیم ادهم، احمد غزالی، بایزید بسطامی، حلاج، ابن عربی، شمس تبریزی، مولانا، سیدبن طاووس، سیدعلی قاضی و سرانجام امام خمینی. با این حال نمیتوان گفت که درونمایة اَبَرشهر محدود به سیر تطوّرات عرفان اسلامی از زهد نخستین تا محوریت عشق عرفانی، تأسیس عرفان نظری و سرانجام گسترش عرفان شیعی است. اَبَرشهر به موضوعی برتر و فراتر از اینها پرداخته است. درونمایة نهایی اَبَرشهر، ایدة تمدّن ایرانی و اسلامی است. روایت از شخصیتهای عرفانی در بستر رخدادهای مهم تاریخ ایران بزرگ، همچون حملة مغول، قیام سربداران، ظهور امپراتوری صفوی، انقلاب مشروطه و سرانجام انقلاب اسلامی ایران صورت پذیرفته است. در تمام این صفحات تاریخی، وطندوستی و اصالت ایرانی، دغدغة اصلیِ اَبَرشهر بوده است. رمان اَبَرشهر پیش از انتشار، برگزیده دو جایزة کشوری شده است: جایزة داستان حماسی و نیز جشنواره هنر آسمانی.
دکتر محمد جواد رودگر، استادتمام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: نویسنده این رمان، منابع مختلفی را دیدهاند و این اثر برونداد یک کار پژوهشی است. این رمان یک ماهیت پژوهشی دارد. این اثر خلأ تاریخی روایت از عرفان را پر کرده است. این رمان الهام بخش خیلیها خواهد شد. در ساحت عرفان، یک خلأ مهمی را از این جهت پر میکند و نقطة آغازی خواهد بود برای کارهای برتر و بیشتر. جمع میان عرفان و رمان کار دشواری است که در ابرشهر رخ داده و نیاز مبرم روزگار ماست. این اثر، یک روایت نو و جدید از شخصیتهای کهن ایرانی و اسلامی ارائه داده است. سعی شده است جنبههای سیاسی، اجتماعی و تمدنیِ این شخصیتها نیز توجه شود که این امتیاز خوبی است برای این اثر. گفتمان غالب در این کتاب، ایرانی- اسلامی است و رویکرد تمدنی دارد. فضای حاکم بر کتاب، فضای سلوکی است نه عرفان نظری. مباحث عرفان نظری در حداقلی است و مباحث عرفان عملی حداکثری است.
استاد محمد جواد رودگر ادامه داد: در این رمان، بیشتر تکیه شده است به متشرع بودن سلوک. یکی از کارکردهای این کتاب، زدودن وجهة غیر متشرعانه از شخصیتهای تاریخی عرفان اسلامی است. این هم از امتیازهای این کتاب است. بحثهای ماورائی و عرفانی کلمه در این کتاب، باورپذیر شده است؛ هم باورپذیری عقلی دارد و هم دلپذیر است. این کتاب عرفان را جا میاندازد از لحاظ عقلی و نقلی. دراین کتاب ما مؤلفهها و گزارههای عرفانی در قالب مقامات و احوال، از زهد تا عشق و... در قالب این شخصیتها در دورههای مختلف تاریخی نشان داده شده است. این کتاب به ما میگوید که چگونه عرفان از گفتمان زهد به عشق و معرفت و... منتقل میشود از سیدبنطاووس گرفته تا امام خمینی و شخصیتهای حلقه عرفانی نجف. کتابهایی از این قبیل، عرفان را عمومی میکند و از غربت بیرون میآورد. تجربه نو و جدیدی است. گفتمان اجتماعی و تمدنی، از گفتمانهایی است که امتیاز ویژه این کتاب به شما میآید.
در ادامه جلسه، محمدرضا شرفی خبوشان نویسنده و کارشناس ادبیات داستانی گفت: این کتاب محصول ادبیات جمهوری اسلامی است و خوشحالم که اینجا از آن رونمایی میشود. رمان یک امر برساخته از واقع است. این رمان را میشود در حماسه دینی طبقهبندی کرد. در رمانهای جدید غربی، با برداشتی از تاریخ و داشتههای فرهنگی خود رمانشان را نوشتهاند. اینجا هم از تذکرههای عرفانی برای روایت استفاده شده است. میتوانید بخشی از این رمان را بخوانید و بروید پس از مدتها بخشی دیگر را بخوانید. این رمانی است که از لحاظ ساختاری این ویژگی را دارد که از هر کجا که باز کنی میتوانی آن را بخوانی. یک کتاب بالینی است و این جادوی رمان است.