طرح های پژوهشی

ارزیابی طرح های پژوهشی رشته عرفان اسلامی

بر اساس جستجوهای به عمل آمده در  پایگاه اطلاعات علمی و پایگاه اطلاعات و مدارک ایران تعداد کل طرح پژوهشی، در پایگاه مذکور  87 هزار رکورد می باشد. و طرح های پژوهشی  در زمینه عرفان اسلامی شامل موارد زیر می باشند[1].

تعداد طرح های پژوهشی عرفان و عرفان اسلامی

به این ترتیب می توان گفت که در بزرگترین یافته جستار عرفان در طرح های پژوهشی تعداد طرح ها 92 طرح می باشد که حدودا معادل یک درصد از کل طرح های پژوهشی کشور می باشد.

تعداد طرح های پژوهشی عرفان و عرفان اسلامی[2]

با تاملی در این طرح های پژوهشی می توان دریافت که مباحث عمیق و مبنایی عرفان به طور معمول بیشتر مورد توجه محققان و سازمان های سفارش دهنده قرار گرفته است اماحنبه های عرفان عملی و انطباق آن با نیازهای فعلی جامعه به ویژه جوانان کمتر مورد عنایت قرار گرفته است. برای آشنایی بیشتر برخی از طرح ها معرفی می گردد:

عنوان: «رهیافت عرفانی به دین» (رابطه انسان و خدا از دیدگاه عارفان مسلمان) :        

پژوهشگاه علوم انسانی و اجتماعی

پژوهشگر: بخش‌علی قنبری

چکیده: اولا عارفان تحقق رابطه با خدا را مفروض و دست یافتنی دانسته اند؛ ثانیا تحقق چنین رابطه ای در سایه کوشش انسان و لطف پروردگار امکان پذیر بوده است؛ و ثالثا عارفان عمر خویش را مصروف آن کرده اند.بی شک منبع اصلی عارفان در تعاریف و مبانی و آثار رابطه با خدا قرآن و روایات اسلامی بوده است. بنابراین اگر آموزه های ایشان در این باب در جامعه کنونی ایران / جهان مطرح شود قطعا آثار ارزنده ای به بار خواهد آورد و علاوه بر تحکیم باورهای دینی در رفع بحران های دامنگیر انسان جدید به ویژه جوانان مفید و موثر خواهد بود.

عنوان: بررسی و تحلیل پیام های جهانی ادبیات فارسی سطح اول: شاهکارهای ادب فارسی (شاهنامه فردوسی، آثار نظامی، منطق الطیر عطار و کلیات شمس، مثنوی مولوی، گلستان سعدی و دیوان حافظ)

پژوهشگاه علوم انسانی و اجتماعی

پژوهشگران: بخش‌علی قنبری، حسین علی قبادی، مریم شریف نسب، علیرضا صدیقی، قدرت اله طاهری، منیژه غیاث الدین، مسعود فریار منش، مصطفی گرجی، ناصر نیکوبخت، حسین رزمجو، مریم صادقی، سعید بزرگ بیگدلی.

چکیده: ادبیات عموما می تواند بالقوه پیامی جهانی داشته باشد و ادبیات فارسی به دلیل ماهیت عمدتا انسانی و عرفانی خود، به صورت بالفعل پیامهای مشخص تری برای جهانیان دارد. … ادبیات فارسی می تواند برای تخفیف معضلات و بحرانها، پیامی نو و راهگشا داشته باشد زیرا که عموما حاصل تاملات و توغلات روحهای پاک و انفاس وارسته دانشی مردان و حکیمانی چون فردوسی و نظامی و نخبگان و بزرگان و عارفانی پاکباخته چون عطار، مولوی، سعدی و حافظ در حوزه ماهیت و ابعاد و ساحتهای انسانی و نیازهای انسان است.

 عنوان: کتاب درآمدی تحلیلی انتقادی بر جنبش‌های نوپدید در ایران

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

پژوهشگر: دکتر هادی وکیلی

چکیده: این اثر یک بررسی جامعه‏شناختی درباره آسیب‏شناسی جنبش‏ها و جریان‏های نوپدید معناگراست. بررسی  مباحث «فلسفی و عرفانی» و «تهاجمی و معنوی» شالوده اصلی این اثر را تشکیل می‌دهد. بررسی آسیب‌شناسی جنبش‌ها در جامعه امروز ایران و نگاهی کلی به مشهورترین جنبش‌ها و عرفان‌ها مانند؛  پائولو کوئیلو، یوگا و تاکرا باعث شده تا کتاب نام «درآمد» را برخود بگیرد.

عنوان: مقدمه ای بر بررسی جنبه های مشترک ادیان الهی

 دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران

پژوهشگران: مجتبی زروانی، منصوره ارضی زکیه ارضی

چکیده: متون درسی مناسبی در اکثر حوزه های ادیان و عرفان تطبیقی وجود ندارد و مدرسان و دانشجویان از این بابت با کمبودهای غیرقابل اغماضی روبرو هستند. از جمله در درس «آشنایی با ادیان بزرگ» که به ارزش دو واحد برای کلیه رشته های الهیات به طور مشترک تدریس میشود، نبود منبع درسی مناسب بیش از دیگر حوزه ها احساس میشود. از اینرو به همت معاونت پژوهشی جهاد دانشگاهی طرحی به عنوان مقدمه بر بررسی جنبه های مشترک ادیان توحیدی به تصویب رسید.

  عنوان: جایگاه علم شهودی در عرفان و فلسفه اسلامی

دانشگاه شهید باهنرکرمان [دولتی]

چکیده: از آنجا که مخاطب اصلی این مجموعه شش جلدی که به بررسی آرا "فارابی" ، "ابن‌سینا" ، "غزالی" ، "سهروردی" ، "ابن عربی" ، "ملاصدرا" اختصاص دارد ، نوسفران وادی فلسفه می‌باشند و همه این اندیشمندان کمابیش علم را نوعی وجود و عالم شدن را سیری وجودی و تکاملی دانسته‌اند ، مطالب این نوشتار با زبانی ساده و به صورتی تفصیلی در سه مبحث "وجودشناسی" "انسان‌شناسی" و "علم‌شناسی" تنظیم گردیده است و هر جلد به بررسی آراء یکی از این بزرگان در این سه زمینه اختصاص یافته است .

عنوان: تاگور و وجوه اشتراک فکر او با عارفان و شاعران ایرانی

دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

پژوهشگر: کی‌منش ، عباس

عنوان: شرح و تفسیر بسم‌الله در متون و تفاسیر عرفانی (نوع پنجم)

دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

پژوهشگر: انوار، محمود عباس

عنوان: نقش و تاثیر عرفان ایران بر سایر جوامع

سازمان: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مرکز مطالعات فرهنگی- بین المللی

پژوهشگر: مژدهی

چکیده: این مقاله به مطالعه و شناسایی پیروان شیخ شهاب الدین سهروردی در جهان پرداخته است.

عنوان: بررسی تطبیقی مبانی عرفان هند و عرفان اسلامی

مرکز مطالعات فرهنگی- بین المللی

پژوهشگر: رحیمیان، سعید

چکیده: بررسی و مقایسه دو مکتب عرفانی اسلامی (به نمایندگی ابن عربی) و آیین ودانتا (سانکارا) در ابعاد شناخت شناسی: انسان شناسی، خداشناسی و جهان شناسی. مطالعه و استخراج مبانی یاد شده در مکتب ودانتا و مکتب ابن عربی که در بسیاری جهات از جمله اعتبار علم حضوری- وحدت وجود- بحث تجلی و ظهور- وحدت رب و نفس وحدت معرفتی رب و نفس و دیگر مبانی واجد مشابهت های فراوان می باشند.

عنوان: گزارشی تحلیلی از مهمترین جنبش‌های فعال در ایران نظیر مسیحیت تبشیری، عرفان حلقه، شیطان‌پرستی

معاونت پیشگیری از جرم قوه قضاییه

پژوهشگر: دانشگاه شیراز- معاونت پژوهشی

عناوین سایر طرح های پژوهشی:

عنوان: نگارش سرفصل‌های رشته کارشناسی ارشد عرفان‌های کاذب.

عنوان: کتاب هند: بررسی کتابخانه‌ای و میدانی ادیان وارداتی هندی به ایران

عنوان: هنر عرفانی ، عرفان هنرمندانهانجمن هنرهای تجسمی [دولتی]

عنوان: فتوت در عرفانصدا و سیما [دولتی]

عنوان: واژه‌نامه اسرارالتوحیدپژوهشکده ادبیات [دولتی]

عنوان: تاثیر قرآن در مثنوی مولوی پژوهشکده ادبیات [دولتی]

عنوان: جریانات فرهنگی کشورها- عرفانمرکز مطالعات فرهنگی- بین المللی

عنوان: معرفی فرهنگ اسلامی اخلاق و عرفان (مجموعه مقالات)مرکز مطالعات فرهنگی- بین المللی

از مقایسه طرح های پژوهشی عرفان با مجموعه طرح های پژوهشی پژوهشگاه علوم وفناوری اطلاعات ایران می توان دریافت که سهم طرح های پژوهشی عرفان از کل طرح ها تنها یک درصد می باشد در حالی که رشته نوپایی چون عرفان با ظرفیت بالا و زمینه های مستعد اجتماعی فرهنگی بیش از این ها نیازمند انجام طرح های پژوهشی می باشد.

نسبت طرح های پژوهشی عرفان با کل طرح ها